Tabula Rasa

Latince. İsim tamlaması.

1- "Boş levha". İnsanların tözsel bir boşlukla doğduklarını ve bildiklerinin a priori bir bilinçle değil, yaşadıkları deneyimlerle (zihinsel fakültelerinin elverdiği ölçüde) zaman içerisinde oluştuğunu iddia eden epistemolojik ifade. Özdekçiliğin dine karşı kullandığı bir kavramdır. Örnek: "Mea anima est tamquam tabula rasa" - Venedikli Paul.

2- Bundan bir bok anlamadıysanız, "tabula rasa" haline yakınsınız demektir. Aferin! İnsan biraz okur öğrenir değil mi? Açın benim gibi wikipedia'dan bakın hiç olmadı. Neyse kısaca mesele şu: Tabula rasa, sıfır bir kül tablası demektir! Hani bütün gece sigara içersiniz de tabla dolar ve pis pis kokar ya, bildiniz mi? Hah işte, o kül tablasını aldığınızda içinde izmarit var mıydı? Yoktu! Onu siz doldurdunuz. Paketinden çıkarılmamış kül tablasına tabula rasa denir. Örnek: "Sana ev hediyesi olarak Paşabahçe'den iki tane kül-tabula-rasası aldım, umarım hoşuna gider."


Bu kavram, "Meşrebimizi belirleyen doğa mıdır, yoksa kültür mü?" sorusuna "Doğadır tabii ki başka ne olacağıdı!" yanıtını veren Ortaçağ skolastik düşüncesine karşı, Aydınlanma filozofları tarafından, yeni doğanların saflığını vurgulamak, kişiyi iyi ya da kötü yapanın çevresi olduğunu ve çevresel koşullar düzelirse insanın da iyi olabileceğini iddia etmek için kullanılmıştır. (Kullanmamışlarsa da yanlış yapmışlar demektir, ben olsam kullanırdım.)

Ancak bu kullanımın yanında, halihazırda kirlenmiş olanın içinin temizlenmesi anlamında da kulağa hoş geldiği pek çok otorite tarafından ifade edilmiştir. (Yerseniz!) İnsan da bazen kül ve izmaritle dolar, sonra kül tablasını çöpe döker, sonra ıslak peçeteyle de şöyle bir temizler ya... İşte bu da "tabula rasa" olmak demektir. Aynen Venedikli Paul'un yukarıda dediği gibi "Ruhum tertemiz, boş bir sayfa gibi". (Bir daha yerseniz!)

Bundandır ki şöyle bir cümle kuran bir insan evladıyla karşılaşırsanız da şaşırmayın: "Evet tuhaf günlerdi ama şimdi tabula rasa'yım, aynayım, cillopum, tertemizim, oh be!"